استفاده از اولین ایمپلنت برای جایگزینی دندان، حدودا ۵۰ سال پیش، انقلابی در تکنیک های بازسازی دندان ها و دهان ایجاد کرد. طی سالیان متمادی، روش های زیادی جهت ارتقا عملکرد کیفی ایمپلنت در دندان پیشنهاد شد که بسیاری از آن ها به مرحله اجرا رسیدند. تکاملی تدریجی از فرم استوانه ای به فرم امروزه پیچی شکل صورت گرفت. در زمینه های دیگر مثل چگونگی اتصال قطعات ( ایمپلنت – اباتمنت – ایمپلنت فوری ) پیشرفت های شایان توجهی شد. بسیاری تغییرات حتی در مقیاس نانومتر بر روی آن ها اعمال شد که به منظور بهبود بخشیدن جوش خوردن استخوان به ایمپلنت انجام می شد. در ادامه به مبحث جراحی ایمپلنت هدایت شونده نیز می پردازیم:
جایگذاری ایمپلنت با رعایت چه نکاتی باید انجام شود؟
در اکثر مواقع جایگذاری ایمپلنت، جراحی به آن وقتی که انتظار آن می رود انجام نمی شود، از طرفی حتی تغییرات بسیار جزیی در محل ایمپلنت می تواند باعث مشکلات زیادی در ساخت پروتز دندان و پایین آمدن استاندارد های درمان شود. شکست ها در درمان ایمپلنت در نتیجه در نظر نگرفتن پروتز نهایی در زمان جراحی می باشد.
جایگذاری بسیار دقیق برای دست یابی به بهترین نتایح زیبایی و عملکردی مورد نیاز است. از آن جایی که حفره دهان محیطی بسیار محدود و کوچک است، درجات بسیار بالایی از دقت در زمان گذاشتن ایمپلنت نیاز است که تقریبا فقط به وسیله راهنمای جراحی ( surgical guide ) میسر است. این راهنما در زمان جراحی بر روی دندان های باقی مانده ( tooth supported ) و یا بر روی لثه بیمار ( tissue supported ) قرار می گیرد.
مقالات علمی اذعان دارند که بازسازی دندان های بیمار با ایمپلنت دارای بقا و موفقیت ۹۵ درصد در ۵ سال و ۸۹ درصد در ۱۰ سال می باشند. با این وجود تمایل کنونی در جراحی این روش به سمت بهبود پروسه های کلینیکی به وسیله کاهش زمان و تهاجم درمان می باشد. پروتکل در ایمپلنت هدایت شونده می تواند به بهترین متخصص ایمپلنت جهت ساده سازی پروسه درمان از ابتدا تا انتها کمک نماید.
ویژگی تکنیک تصاویر سه بعدی در کاشت ایمپلنت چیست؟
اولین و احتمالا مهم ترین مرحله ایجاد این پروسه کلینیکی جدید هدایت شونده، معرفی و پخش تکنیک تصاویر ۳ بعدی ۳D و تکنولوژی کامپیوتری بوده است. این روش باعث بهبود روش سنتی درمان می شود. ارزیابی ۳ بعدی اطلاعات استخراج شده از توموگرافی کامپیوتری CT و اخیرا از اسکنر های اپتیکال به همراه نرم افزار های مدرن اجازه شبیه سازی ۳ بعدی جراحی و مراحل پروتز را به متخصص ایمپلنت می دهد. با این روش نواحی کاشت را قبل از جراحی بر اساس حجم و کیفیت استخوان، موفقیت ساختار های آناتومیکی ( عصب، عروق و سینوس ) و ارزیابی های زیبایی و پروتری می توان انجام داد.
اندازه یک به یک دقیق عرض و ارتفاع استخوان، همچنین فاصله ها و زوایای میان ایمپلنت ها ( در حالی که دیگر محدودیت های موجود در عکس های ۲ بعدی را نداریم ) را می توان به دست آورد و ارزیابی کرد. پس ایمپلنت و اباتمنت را می توان به صورت مجازی virtually بر اساس موقعیت ایده آل روکش در آینده طراحی کرد و سپس راهنمای جراحی را بر اساس این اطلاعات طراحی و ساخت. همچنین امکان انتخاب جزییات حتی در حد مسیر روکش، قرار دهی پیچ به فضای قطعات از قبل امکان پذیر است.
با یک جراحی مجازی دقیق خیلی اوقات می توان از پروسه های تهاجمی پیوند استخوان که باعث بالا رفتن نا رضایتی، زمان و هزینه بیمار می شود، اجتناب کرد. به علاوه قرار دهی دقیق ۳ بعدی ایمپلنت باعث به دست آوردن نتایج کلینیکی بالایی در مورد جنبه های زیبایی روکش در آینده می شود.
جراحی هدایت شونده امکان انتقال پروژه بازساری طرح ریزی شده را به درون ناحیه جراحی می دهد، منتهی ایمپلنت می تواند از میان روش های درمانی مختلف یکی را که مفید تر می داند انتخاب و عمل کند.
راهنما های جراحی surgical guide می توانند به چند نوع تقسیم می شوند؟
۱- نوع دینامیک:
سیستم هدایت شونده به متخصص ایمپلنت این امکان را می دهد که در زمان کاشت تمام پروسه را در مونیتور کامپیوتر ملاحظه کند و هر تغییراتی لازم بود همان لحظه اعمال کند. این روش اگر چه در آینده می تواند تحولی شگرف ایجاد کند ولی هنوز به صورت گسترده استفاده نمی شود. به این روش navigation surgery گفته می شود.
۲- نوع استاتیک:
شامل استفاده از تمپلیت جراحی surgical template که می توانند به وسیله پروسه های معمولی ساخته شوند. راهنما های جراحی می توانند بر روی دندان، استخوان و مخاط قرار بگیرند به این روش computer guided surgery گفته می شود.
جراحی های هدایت شونده اغلب امکان جراحی های بسیار محافظ کارانه بدون نیاز به شکافتی لثه را می دهد. مزیت دیگر این سیستم ها این است که قبل از شروع جراحی، پروتز پیش ساخته ثابت بر اساس پوزیشن ایمپلنت موجود است و به سادگی می توان به بیمار پس از پایان جراحی یک پروتز ثابت زیبا و کار آمد داد که این روش immediate loading یا بارگذاری فوری ایمپلنت گفته می شود.
معایب روش های جراحی ایمپلنت هدایت شونده؟
- اول این که این روش نیاز به یک دوره زمانی آموزش به متخصص ایمپلنت و لابراتور و هماهنگی آن ها دارد.
- پروسه های طرح ریزی اجرا ملزومات آن نیاز به زمان و هزینه بیشتری نسبت به روش های مرسوم دارد.
- در صورت عدم رعایت استاندارد های لازم در حین ساخت تمپلیت جراحی، مشکلات بسیار زیادی که بعضا جبران نا پذیر هستند می توانند رخ دهد.
مزایای روش های جراحی ایمپلنت هدایت شونده؟
- با بررسی اطلاعات موجود در مقالات می توان اظهار کرد که جراحی به روش هدایت شونده سطوح دقت بالایی دارد و احتمال خطای آن ها در صورت رعایت تمام استاندارد های لازم کمتر از ۰٫۳ میلی متر است.
- اغلب بدون نیاز به شکافتن لثه انجام می شود. در مقالات متفاوتی میان موفقیت ایمپلنت با یا بدون شکافت لثه دیده نمی شود و اکثر محققان معتقد هستند که در دراز مدت تفاوتی میان آن ها نیست.
- با کمک سیستم ایمپلنت هدایت شونده می توان پروتز بیمار را قبل از شروع جراحی آماده کرد و بلافاصله پس از جراحی آن را بر روی ایمپلنت قرار داد و دوره بی دندانی بیمار را به صفر رساند. در مواردی حتی امکان دارد پروتز دائم بیمار را به او تحویل داد که باعث می شود هزینه های بیمار کاهش یابد. این روش نجومی در نواحی قدامی که از لحاظ زیبایی مهم هستند، امکان فرم دادن لثه کنار روکش را می دهد.
اما این جراحی هدایت شونده هنوز در اول راه است و فواید آن به صورت تئوری است و از شواهد علمی که سالیان سال آزمایش شده باشد برخوردار نیست.
نتیجه گیری:
بر اساس نتایج موجود در مقالات شواهد علمی در مورد جراحی ایمپلنت هدایت شونده پایین است ولی با این حال تفاوتی در نتیجه درمان بین این روش و روش سنتی در دراز مدت دیده نشده است. در نهایت نمی توان هیچ کدام را قطعا بر دیگری ارجح دانست ولی می توان با جراحی ایمپلنت هدایت شونده علی رغم هزینه بالا تر آن از محاسن آن که شامل جراحی بسیار محافظ کارانه تر، عدم شکافت لثه و بارگذاری فوری می باشد، بهره برد.