ایمپلنت های دندانی بصورت بسیار وسیعی برای بازسازی عملکرد و بالا بردن کیفیت زندگی بیماران بی دندان بکار برده می شوند. در ادامه به مبحث تاثیر خصوصیات سطحی ایمپلنت بر موفقیت و ماندگاری آن نیز می پردازیم:
بیش از پنجاه سال تحقیقات کلینیکی و آزمایشگاهی باعث بهبود بسیار چشم گیری در کیفیت ایمپلنت در موارد زیر شده است:
- طرح ایمپلنت ها
- توپوگرافی سطحی ایمپلنت ها
- فهم بهتر از بیولوژی لثه و استخوان
در مقایسه با زمان پیدایش ایمپلنت امروزه ماندگاری ایمپلنت نسبت به گذشته بسیار بهتر شده است.
سطح استخوان اطراف ایمپلنت
موفقیت درازمدت ایمپلنت به میزان بسیار زیادی وابسته به سطح استخوان ایمپلنت است که در معاینات دوره ای توسط رادیوگرافی قابل بررسی می باشد. با توجه به خصوصیات سطحی ایمپلنت ها در گذشته میزان ۲/۰ میلی متر تحلیل در سال بصورت نرمال در نظر گرفته می شد.
خصوصیات سطحی ایمپلنت
ایمپلنت های اولیه دارای ۲ نوع خصوصیات سطحی بودند:
- ایمپلنت های برنمارک: که در سوئد تولید می شد (حدودا سال۱۹۸۰) که توسط دستگاه تراش کمی سطح آن خشن می شدند.
- ایمپلنت های اشترومن: که در سوئیس در همان زمان تولید می شد و سطح آن تیتانیوم پلاسما اسپری می شد.
حدودا ۲۰ سال کارکرد ایمپلنت های برنمارک میزان موفقیتی در حد ۹۵-۸۰% در فک های کاملا بی دندان و حدود ۹۱% در ایمپلنت های تک دندان داشت. ایمپلنت های تیتانیوم پلاسما اسپری میزان موفقیتی در حدود ۸۹% در طی ۲۰ سال داشتند. هدف از مدیفیکاسیون های سطحی ایمپلنت بهبود واکنش استخوان نسبت به ایمپلنت می باشد.
مدیفیکاسیون های سطحی شامل چند روش می شوند؟
- پروسه های کاهشی
- پروسه های افزایشی
در پروسه های کاهشی مقداری از سطح ایمپلنت برداشته می شود در حالی که در پروسه های افزایشی به سطح ایمپلنت اضافه می شود.
شایع ترین پروسه کاهشی تغییر سطح ایمپلنت (بلاست)
بلاست: یکی از شایعترین پروسه های کاهشی بلاست (Blasting) می باشد.
بلاست توسط ذرات سرامیکی زیر انجام می شود:
- آلومینا
- اکسید تیتانیوم
- فسفات کلسیم
- شن (sand)
این ذرات توسط سرعت بالا به سطح ایمپلنت برخورد داده می شوند که باعث ایجاد حفرات بسیار ریز (pits) در سطح ایمپلنت می شود. بلاست باعث باقی ماندن موادی بر سطح ایمپلنت می شوند که باعث تاثیر برروی نتایج کلینیکی در درازمدت می شود.
پروسه کاهشی تغییر سطح ایمپلنت اچ کردن (etching)
اچ کردن یکی دیگر از روشهای کاهشی تغییر سطح ایمپلنت می باشد که معمولا در ترکیب با بلاست توسط بهترین متخصص ایمپلنت انجام می شود.
موارد زیر برای پروسه های اچ کردن بکار می روند:
- HCL
- H2so4
- HpO3
- HF
پروسه اچ کردن باعث:
- نرم کردن سطح (smoothing)
- تمیز کردن سطح
که این اعمال باعث تحلیل چسبندگی پروتئین ها و تشکیل استخوان در اطراف ایمپلنت می شود.
پروسه کاهشی تغییر سطح ایمپلنت (اکسیداسیون)
اکسیداسیون یکی دیگر از روشهای کاهش تغییر سطح ایمپلنت می باشد. اکسیداسیون آنودیک باعث تغییر سطح صاف تیتانیوم به تخلخل هایی در سطح میکرو و نانو می شود که باعث تغییر و ضخیم شدن کریستال های سطح لایه اکسید ایمپلنت می شود. بصورت مرسوم از اسید های قوی مثل H2so4 و H3po4 و HNO3 و HF برای پروسه های اکسیداسیون آنودیک استفاده می شود.
پروسه افزایشی تغییر سطح ایمپلنت تیتانیوم پلاسما اسپری (TPS)
تیتانیوم پلاسما اسپری یکی از روشهای افزایش برای تغییر سطح ایمپلنت می باشد در این روش ذرات تیتانیوم توسط یک تدرج با حرارت بالا به سطح ایمپلنت اسپری می شوند. این ذرات باعث ایجاد یک لایه برروی سطح ایمپلنت می شوند که بصورت کلی باعث افزایش سطح تماس ایمپلنت با استخوان می شود.
خشونت سطحی (surface roughness) بوسیله Ra نمایش داده می شود که یک پارامتر ۲ بعدی می باشد. پارامتر دیگری که می توان بکار برد Saمی باشد که یک پارامتر۳ بعدی می باشد.
ایمپلنت های دندانی بر اساس خشونت سطحی خود به چند گروه تقسیم می شوند؟
- صاف با sa کمتر از ۵/۰ میکرون
- حداقل خشونت با sa 5/0 تا ۱ میکرون
- خشونت متوسط با sa 2-1 میکرون
- خشن با sa بیش از ۲ میکرون
ایمپلنت های با سطوح صاف دیگر تولید نمی شوند.
مدیکاسیون های سطحی و نتایج کلینیکی
مدیکاسیون های سطحی باعث پاسخ سطحی قویتر می شود که توضیح دهنده ماندگاری و موفقیت بالاتر ایمپلنت های با سطح خشن در موارد ایمپلنت فوری می شود.
نقش فاکتورهای وابسته به بیمار در موفقیت ایمپلنت
عاداتی نظیر مصرف سیگار و تاریخچه بیماریهای لثه و دیابت بسیار در موفقیت ایمپلنت نقش دارند. سیگار نقش بسیار مخرب تری در ایمپلنت های فک بالا نسبت به فک پایین دارد.
نتیجه گیری
شواهد بسیار قوی کلینیک و مطالعاتی وجود دارد مبنی بر اینکه نسل جدید ایمپلنت ها با خشونت سطحی متوسط دارای نتایج بهتر کلینیکی می باشد.